Er is veel – theoretische – kennis beschikbaar over effectieve leermethodes voor E-learning. Maar net zoals bij een bedrijfs-, of learning & development strategie hoeft de theorie niet overeen te komen met de praktijk. Het blijft altijd maatwerk en het is daarnaast belangrijk om je eigen visie – en soms zelfs overtuiging wat het beste werkt – te volgen.

Want zelfs de wetenschappers achter bepaalde leerstromingen zijn het niet met elkaar eens. Maar dat wil niet zeggen dat je niet gebruik kunt maken van een combinatie van leerstromingen. Daarom begint dit artikel met de basisuitleg van de 7 meest gebruikte leermethode theorieën die trouwens zowel online als offline gehanteerd worden.

De top 7 theorieën over leren

Wetenschappelijke studies over leren zijn pas begin vorige eeuw begonnen. Vanaf dat moment begonnen de meningen uiteen te lopen en ontstonden er geleidelijk aan 7 theorieën over leren. Dit zijn de 7 voornaamste stromingen:

1. Behaviorisme

Het behaviorisme – vrij vertaald betekent dit gedragsleer – is een van de eerste wetenschappelijk beschreven leertheorieën. Al snel werd behaviorisme begin vorige eeuw de meest aanvaarde manier van leren.

Een van de grondleggers is Thorndike en hij beweerde dat je mensen kunt trainen in gedrag door positief en gewenst gedrag te belonen. Door dit te herhalen wordt het een gewoonte en kun je ‘negatief’ gedrag beïnvloeden.

Zijn tijdgenoot genaamd Skinner voegde hier deeltaken aan toe, zodat niet in een keer een compleet gedrag veranderd hoefde te worden. Met kleine stapjes leert iemand wenselijk gedrag.

Behaviorisme toepassen binnen E-learning

Een praktisch voorbeeld van behaviorisme binnen E-learning is studenten te vragen iets te tekenen, schrijven of zichzelf op film op te nemen. Door hier positieve feedback op te geven kan tekenen, schrijven of jezelf filmen een fijne gewoonte worden. Ook voor mensen die daarvoor geen positieve associatie met deze activiteiten hadden kan dit werken.

2. Cognitieve psychologie

Decennia later ontstond er een stroming die wetenschappelijk kon onderbouwen dat mensen graag kennis tot zich nemen en daarvan kunnen leren. Kennis kan vervolgens ook het gedrag beïnvloeden.

Mensen die deze stroming aanhangen geloven dat tekstboeken en passief luisteren naar een docent de ultieme manier van kennisoverdracht is.

Cognitieve psychologie toepassen binnen E-learning

Een praktisch voorbeeld van cognitieve psychologie binnen E-learning is om leerlingen naar audio of videofragmenten te laten luisteren of teksten te laten lezen en vervolgens een toets af te nemen.

Deze toets kan zowel in open vraagvorm plaatsvinden als door middel van multiple choice vragen.

3. Constructivisme

In opvolging van de cognitieve psychologie aanhangers, ontstond er eind vorige eeuw een stroming die geloofde in het constructivisme. Mensen zouden geen passieve ontvangers van informatie zijn, maar er hun eigen ideeën over vormen. We construeren als het ware onze eigen werkelijkheid door hoe wij informatie interpreteren.

Constructivisme toepassen binnen E-learning

Een praktisch voorbeeld van constructivisme binnen E-learning is om studenten te vragen wat ze van de cursus of leerstof begrepen hebben. Antwoorden zijn niet goed of fout, want ze geven slechts inzicht in hoe de student de informatie geïnterpreteerd heeft. Dit laatste geeft de mogelijkheid aan de docent (of het E-learning platform) om daar op voort te borduren.

4. Sociale leertheorie

Albert Bandura kwam kort na de introductie van het constructivisme met een ander inzicht. Zijn uitgangspunt was, dat kinderen leren door hun ouders en sommige anderen na te doen, en dat dit mede veroorzaakt wordt door sociaal wenselijk gedrag.

Hiervoor is wel een positief rolmodel nodig. Oftewel autoriteiten die iets positief doen waar de student iets van wil leren. Intrinsieke motivatie en een (sociale) omgeving waar een student zich graag mee associeert is een vereiste om op deze manier leren eenvoudiger te maken.

De sociale leertheorie toepassen binnen E-learning

Een praktisch voorbeeld van de sociale leertheorie binnen E-learning is om sociaal wenselijke personages te beschrijven en die bijvoorbeeld in lastige situaties te plaatsen. Door vervolgens aan de student te vragen hoe de persoon zou reageren, leert de student nieuwe inzichten en gedrag.

5. Ervaringsleren

Ervaringsleren is een wetenschap die, anders dan het woord doet denken, niet gaat over eenvoudigweg ervaringen op doen. Het gaat over betrokkenheid bij het leerproces. Deze wetenschap en stroming gaat er vanuit dat je als docent niemand iets kunt leren. Je kunt het leerproces hooguit faciliteren.

Studenten moet zelf iets willen ontdekken en daar is ook nog een veilige omgeving voor nodig. Een van de grootste voorstanders van deze theorie is Carl Rogers. Hij gelooft dat mensen van nature geneigd zijn om te willen leren.

Ervaringsleren toepassen binnen E-learning

Een praktisch voorbeeld van de ervaringsleren binnen E-learning is om studenten een ruime keuze te geven aan onderwerpen om te leren. Niets moet en alles mag. Daarnaast is online interactie belangrijk, omdat de leerling kritische vragen wil kunnen stellen. Een verscheidenheid aan interactieve webinars of virtual classrooms sluit erg goed aan op ervaringsleren.

6. Meervoudige intelligenties

Dat de ene beter is in rekenen en de ander in tekenen dat weten de meeste mensen wel. Howard Gardner heeft hier een leertheorie van gemaakt, die uitgaat van de verschillende intelligenties – of inzichten – van mensen. Bijvoorbeeld taal, wiskundig-, ruimtelijk inzicht, muzikale, sociale en lichamelijke intelligentie.

Daar komt ook de term meervoudige intelligenties vandaan, want volgens de wetenschapper en psycholoog kun je niet spreken over 1 soort intelligentie. De meeste mensen kunnen of begrijpen een bepaald aspect binnen dit intelligentie spectrum niet en zullen dat ook niet (of slechts zelden) kunnen of begrijpen.

Meervoudige intelligenties toepassen binnen E-learning

Een praktisch voorbeeld van meervoudige intelligenties binnen E-learning is om studenten door een eenvoudige toets eerst op basis van hun intelligentie te categoriseren.

7. Gesitueerde leertheorie en praktijkgemeenschap

Een stroming die ook pas de afgelopen decennia is ontstaan heet ‘gesitueerde v leertheorie en praktijk gemeenschap’. Dat is een hele mond vol, maar komt er in essentie op neer dat mensen het meeste en meest eenvoudig leren in groepsverband. Binnen een vertrouwde gemeenschap leer je, volgens de psychologen en wetenschappers Jean Lave en Etienne Wenger, die hier een drijvende kracht achter zijn, het meeste.

De theorie stuurt aan op samenwerken en in groepsverband nieuwe dingen leren. Met elkaar en door elkaar.

Gesitueerde leertheorie en praktijk gemeenschap toepassen binnen E-learning

Een praktisch voorbeeld van gesitueerde leertheorie en praktijk gemeenschap binnen E-learning is om studenten in groepsverband een casus te laten oplossen. Omschrijf een scenario en/of dilemma en vraag aan de groep om online alle overwegingen in te voeren.

Vervolgens moet de meerderheid van de groep het eens zijn over de gekozen oplossing. Door de oplossing met een trainer of facilitator te bespreken, leert iedereen nieuwe inzichten. Hierbij is het wel belangrijk dat trainers en facilitators een sfeer van vertrouwen creëren.